چکیده

اگرچه مستندسازیِ وقایع و رویدادهای جامع انسانی، از اهداف عکاسی مستند اجتماعی است؛ اما عکاس مستند اجتماعی، صرفا به رونگاری از واقعیت و وقایع‌نگاری گزارش‌گونه نمی‌پردازند؛ بلکه به گزینش و ترکیب عناصر و وقایع جامع انسانی می‌پردازد و با قاب‌گذاری بر قطعه‌ای از واقعیتی اجتماعی در لحظه‌ای معین از زمان، عکسی می‌آفریند که مخاطب را به تماشا، تفکر، تأمل و داوری فرامی‌خواند و حتی می‌تواند واکنشِ عملی او را نسبت به موضوعی برانگیزاند. درواقع، عکس‌های مستند اجتماعی به دلیل ماهیت اجتماعی‌شان، تأثیرات متفاوتی بر مخاطب می‌گذارند و به مانند زبان، کارکردهای مختلفی از خود بروز می‌دهند. ازاین‌رو، هدف از نگارش این مقاله، بررسی و تحلیل کارکردهای گوناگون عکس‌های مستند اجتماعی، بر اساس کارکردهای زبانیِ نظری ارتباطی یاکوبسن است. همچنین، این پرسش مطرح می‌شود که عناصر اصلی در بروز کارکردهای عکس‌های مستند اجتماعی کدام‌اند؟ روش پژوهش، توصیفی- تحلیلی و تطبیقی است. نتایج پژوهش بیانگر این است که در هر عکس مستند اجتماعی با غلب یکی از کارکردهای: ارجاعی، عاطفی، ترغیبی و هنری، روبرو می‌شویم. به‌ بیان دیگر، عکاس مستند اجتماعی می‌تواند تنها به ارائ اطلاعات پیرامون موضوعی بسنده کند (کارکرد ارجاعی)، یا بینش و احساس خود را دربار موضوعی بیان نماید (کارکرد عاطفی) و یا اینکه، با تحریک احساس و اندیش مخاطب، او را به واکنش وادارد (کارکرد ترغیبی) و یا فارغ از این‌ها، به واسط برجسته کردن ساختمان صوری عکس، حظی بصری به مخاطب ببخشد (کارکرد هنری). قاب و لحظ گرفتن عکس، از عناصر اصلی در بروز کارکردهای ذکرشده‌اند.

فهرست مطالب: نظریه ارتباطی یاکوبسن

• چکیده
• مقدمه
• نظریه ارتباطی یاکوبسن و کارکردهای زبان
• کارکرد ارجاعی
• کارکرد عاطفی
• کارکرد ترغیبی (کمی یا کنشی)
• کارکرد هنری و زیبایی شناختی (شعری یا ادبی)
• نتیجه‌گیری
  

  ﻣﻘﺪﻣﻪ نظریه ارتباطی یاکوبسن

  عکاسی مستند اجتماعی یکی از رایج ترین شاخه‌های عکاسی مستند است که راهش را به تمامی زوایای زندگی فردی و اجتماعی انسان گشوده است. ثبت و به تصویر کشیدن وقایع و مستندسازی رویدادها و تحولات گوناگون جوامع انسانی به شکلی بی طرفانه، واقع گرا و راست نما، از اهداف این شاخه عکاسی است؛ اما از آنجاکه عکاسی، رسانه ای رمزگذاری شده است و به شکل همانگویانه واقعیتی را که به آن ارجاع می یابد، بازتولید نمی کند» (سونسون، ۵۰ : ۱۳۸۷)؛ پس عکس های مستند اجتماعی نیز، نمایش صرف و گزارش گونه وقایع و رخدادهای گوناگون جوامع انسانی نیستند. چراکه عکاس مستند اجتماعی تنها به رو نگاری از زندگی مردم و وقایع نگاری از رخدادهای گوناگون نمی پردازد، بلکه به مدد نیروی اندیشه و احساس خود و به وسیله دوربین، به گزینش وقایع و رویدادهای گوناگون جامعه انسانی و ترکیب عناصر با یکدیگر می پردازد و با عکسی که می آفریند، مخاطب را به تماشا، تفکر، تأمل و داوری پیرامون موضوعی فرامی خواند و افزون بر این ها می تواند واکنش عملی او را نسبت به موضوعی برانگیزاند. اساسا عکاسی به مثابه شکلی از ارتباط دیداری واجد اهمیت است» (ولز، ۱۳۹۰، ۳۰۹)؛